Management als Dogma

22/04/2019 Door Rick Lindeman

Iedereen ergert zich wel eens aan bureaucratie. Waarom moet men om een Paarse krokodil terug te krijgen eerst drie formulieren invullen? Dat kan kan toch sneller en menselijker. Marjolein Quené ergerde zich blijkbaar zo dat ze een heel boek schreef over de opkomst van het managementdenken.

In ‘Voorbij de Managementmaatschappij.’’ beschrijft Quené de opkomst van de ‘Managementleer’. Dit heeft in haar ogen geleid tot een ‘modelmanager’, die opgeleid is om deze beginselen tot uitvoering te brengen. De ‘modelmanager’ is ontstaan in het bedrijfsleven, maar is volgens Quené inmiddels ook de norm in de publieke sector.


Beeld Wiki, Creative commons licentie

Uiteraard begint Quené met Frederic Taylor en zijn Scientific Management. Taylor zag hoe door het opdelen van taken een bedrijf veel efficiënter kon draaien. Vervolgens gaat Quené over naar McKinsey, die de basis heeft gelegd voor het modern begroten. De management leer van Quené is dan ook heel breed. Vrijwel alle innovaties op het gebied van bedrijfsvoering en financialisering alsmede de ‘homo economicus’  worden onder deze paraplu geschaard. In mijn opinie  zijn bedrijfskunde en het aansturen van mensen iets wezenlijk anders, maar volgens Quené is het een grote vergaarbak van ellende. Ook de platformeconomie en het aandeelhouderskapitalisme komen uiteraard langs.

Vervolgens beschrijft Quené in detail hoe processen binnen bedrijven en overhedenlopen. Dit kijkje in de keuken kan ze geven vanwege haar jarenlange ervaring als adviseur voor dergelijke bedrijven. Ik vermoed dat ze teleurgesteld is in wat ze daar heeft aangetroffen. Quené beschrijft het alsof ze een outsider is, die een elite – aangestuurd door het dogma van de managementleer – de ware inventiviteit van het individu ziet verknallen.

Op de vraag hoe het dan wel moet antwoordt Quené met inspiratie die ze opdoet bij de filosofe Hannah Arendt. Men moet ‘Moreel handelen’. Het systeem van processen, en daarbij horende doelen, is geen excuus om dat niet te doen. Arendt was natuurlijk ook degene die het proces van Adolf Eichmann analyseerde en daar zag hoe het uitschakelen van de moraal verschrikkelijke gevolgen had.

Nu heb ook ik veel kritiek op het hedendaags kapitalisme: het korte termijn denken, het uitkleden door aandeelhouderskapitalisme, de focus op deels irrelevante KPI’s. Quené trapt echter in de val om dit te zien als een onvermijdelijke en gecoördineerde beweging, terwijl het individuën zijn die uit de vergaarbak van stromingen vanuit eigenbelang iets kiezen. Bovendien is er ook hoop: de ‘homo economicus’ heeft in de economische wetenschap allang al weer afgedaan. De irrationele kan dan ook onze ecomie redden…

Het boek van Quené biedt een interessant inkijkje over hoe bedrijfsprocessen werken en waaruit ze gestuurd worden. De verbindende factor die ze tussen al die diverse processen ziet, vind ik veel te gemakkelijk gekozen. De wereld is nu eenmaal complex. De mens zoekt naar een manier om daar mee om te gaan. Liefst een voor hem voordelige manier uiteraard.

ps. Een tip voor een vrolijk boek over de geschiedenis van het kantoor is ‘Cubed; the secret history of the office

Dit boek is te kopen via onze Managementboeklink (Misschien ook wel een onderdeel van de managementleer;))